Tiền đã được "nâng cấp" như thế nào?

Tiền tệ về cơ bản là một thứ thể hiện sự thống nhất giữa con người với nhau. “Sự thống nhất”, công bằng trong mua bán từ thời xa xưa được thể hiện qua “kim loại” (thường là vàng, bạc hay đồng), giấy, thậm chí là cả bánh mỳ, pho mát hay qua việc trao đổi nô lệ, trước đó người ta còn dùng những thứ như vỏ ốc, vỏ sò để trao đổi, mua bán khi tiền tệ chưa được phát minh. 

Đồng tiền từ thời Hán.

Đồng tiền kim loại lâu đời nhất đến từ Trung Quốc, lúc đó người ta dùng những miếng kim loại bằng đồng để trao đổi hành hóa trong khoảng năm 1500 trước CN.

Tiền xu có “bảo đảm’ được phát minh vào khoảng năm 650 trước CN. Loại tiền xu này được những người có vai vế đứng ra đảm bảo giá trị lưu hành (người có vai vế ở đây là những người có địa vị trong xã hội, thuộc “chính phủ” thời bấy giờ đấy!). Khi “quan chức” thông qua bằng cách đánh dấu lên tiền thì nó mới có giá trị lưu hành. Loại tiền “đảm bảo” này xuất hiện đầu tiên ở Lydia, Tây Á.

Tiền vàng Lydia.

Tiền được dùng để trả lương cho quân dội. Nhưng lúc này, người ta vẫn thích hình thức trao đổi (đổi vật này lấy vật kia, có giá trị tương đương) hơn là dùng tiền.

Sau đó thì bắt đầu có nhiều người chuông tiền xu hơn, vì thế tiền xu trở nên phổ biến hơn ở khắp khu vực Châu Âu, Châu Á và Châu Phí (trừ khu vực Trung phi và Nam Phi). Cũng vào lúc này, “chính phủ” chịu trách nhiệm đúc tiền đã “chiêm nghiệm” ra rằng khi không đủ nguyên liệu đúc tiền vàng, họ có thể trộn thêm nhiều bạc hơn để có đủ số lượng tiền chi trả lương cho binh lính. Người La Mã đã thực hiện ý tưởng này vào năm 200 sau CN. 

Tiền bạc La Mã năm 200 sau CN.

Nhưng tất nhiên là người dân sớm nhận ra rằng những đồng tiền “trộn” kia không thực sự đáng giá như những gì “chính phủ” đã tuyên bố và họ đã có những động thái “phản kháng” lại như không thèm dùng tiền xu nữa hoặc “đòi” thêm tiền, lấy số lượng bù cho chất lượng. 

Tiền giấy sau này được đưa ra như một giải pháp thay thế. Tiền giấy được sử dụng vào năm 1150 sau CN ở Trung Quốc trong suốt đời Tống. Vì thế Trung Quốc được xem như là nước đầu tiên có ý tưởng sử dụng song hành cả tiền giấy và tiền xu.

Tiền giấy đời Tống.

Không lâu sau thì người dân ở Tây Á và Châu Âu cũng dùng đến giấy như một thứ đảm bảo giá trị. Nhưng giấy ở đây lại là một loại thư đảm bảo từ ngân hàng. Đại loại là nếu bạn đi đâu, chỉ cần xuất trình loại thư này ra là ngân hàng ở chỗ bạn đến sẽ phải đưa số tiền tương ứng cho bạn. Ý tưởng này được cho là “tổ tiên” của các loại thẻ tín dụng, thẻ ATM sau này. Tất nhiên là về sau tiền giấy cũng như là tền xu đều có những bước phát triển riêng ở mỗi nước trên thế giới.

Ý tưởng các loại thẻ tín dụng ngân hàng xuất phát từ kiểu "thư ngân hàng" thời xưa.